Podstawowe elementy domowej instalacji elektrycznej

Uogólniając, domowa instalacja elektryczna to określony zespół elementów połączonych ze sobą przewodami, w których płynie prąd. W ramach obwodu elektrycznego funkcjonuje specjalna aparatura zabezpieczająco-sterująca. Niezbędnymi elementami są także łączniki światła, gniazda oraz wypusty przyłączeniowe. Wszystko zaczyna się przy złączu – miejscu, w którym przewód elektryczny wchodzi do domu.

Rozdzielnica główna

Rozdzielnica główna (tablica rozdzielcza) odpowiada za prawidłową pracę układu instalacyjnego. Znajdują się w niej elementy sterujące i zabezpieczające. Najczęściej rozdzielnicę umieszcza się w holu, w widocznym miejscu i nie wyżej niż na wysokości dorosłego człowieka – tak, aby w razie potrzeby łatwo było się do niej dostać. Jej wielkość zależy od stopnia skomplikowania instalacji elektrycznej – im bardziej rozbudowana instalacja, tym większą powierzchnię zajmuje rozdzielnica, gdyż muszą w niej pomieścić się wszystkie niezbędne moduły. Rozdzielnica powinna być na tyle duża, aby można ją było w przyszłości rozbudować, a także wymieniać uszkodzone elementy. W rozdzielnicy zamontowane są wyłączniki różnicowo-prądowe oraz wyłączniki nadmiarowe dobrane do istniejących obwodów elektrycznych. Ponadto umieszcza się w niej specjalne ograniczniki zabezpieczające przed ewentualnymi przepięciami, aparaturę w postaci lampek sygnalizacyjnych, sterowników i mierników zegarowych. Jeżeli w domu jest wiele urządzeń, które nie potrzebują stałego zasilania prądem, warto zamontować dodatkowy wyłącznik, odpowiedzialny za zbiorcze odcięcie dopływu prądu właśnie do tego sprzętu. Pamiętajmy, że znajdujące się wewnątrz rozdzielnicy urządzenia powinny być czytelnie opisane, tak by łatwo dało się zidentyfikować poszczególne obwody. Rozdzielnice dostępne są jako wnękowe lub natynkowe. Są one wyposażone w drzwiczki pełne lub z tzw. okienkiem. Oba rodzaje nadają się do stosowania wewnątrz budynków mieszkalnych. Natomiast w mieszkaniach wykorzystuje się płytkie rozdzielnice licznikowe w formie skrzynkowej.

Ochrona instalacji elektrycznej

Wyłączniki nadprądowe i różnicowo-prądowe zabezpieczają domową instalację elektryczną. Wyłączniki nadprądowe, inaczej nadmiarowo-prądowe są pomocne w momencie zwarcia lub nadmiernego obciążenia instalacji elektrycznej. Montuje się je dla konkretnego obwodu, czyli gdy funkcjonują cztery obwody, to dla każdego z nich montowany jest oddzielny wyłącznik nadprądowy. Natomiast wyłączniki różnicowo-prądowe odcinają zasilanie, gdy rozpoznają rozbieżność między prądem płynącym w przewodach fazowym i neutralnym. Ma to miejsce np. gdy używamy niewłaściwie zaizolowanego sprzętu, a także podłączymy urządzenie do uszkodzonego gniazda wtykowego. W instalacjach domowych obowiązkowo należy stosować wyłączniki wysokoczułe, reagujące na prąd upływu nie większy niż 30 mA. W rozdzielnicy głównej musi być także zamontowane specjalne zabezpieczenie przeciwprzepięciowe. Ograniczniki przepięć uchronią nas przed wyładowaniami atmosferycznymi, na skutek których w domowej instalacji elektrycznej pojawia się impuls wysokonapięciowy powodujący zniszczenie sprzętu elektronicznego. Zabezpieczenie przeciwprzepięciowe wyprowadzi impuls poza obręb instalacji.

Przewody elektryczne

W mieszkaniu należy wyodrębnić obwody elektryczne oświetlenia, gniazd wtyczkowych ogólnego przeznaczenia, gniazd wtyczkowych w łazience, gniazd wtyczkowych do urządzeń odbiorczych w kuchni oraz do odbiorników, które wymagają zabezpieczenia indywidualnego. Przekrój przewodów uzależniony jest od danego obwodu. Jednak im dłuższy przewód, tym trudniej zachować optymalne napięcie prze dedykowanym obciążeniu obwodu, co może skutkować spadkami napięcia. Dlatego też w budynkach jednorodzinnych stosuje się przewody o średnicy 1,5 lub 2.5 mm. Wyjątkiem są sytuacje, kiedy instaluje się okablowanie uwzględniające odbiorniki o zwiększonej mocy. Przewody można prowadzić w różny sposób. Najbardziej rozpowszechnione jest układanie przewodów w tynku. Wykorzystuje się płaskie przewody wielożyłowe pokryte podwójną warstwą izolacji. Najpierw przymocowuje się je do ściany za pomocą specjalnych uchwytów lub specjalnych opasek z taśmy aluminiowej, a później przykrywa tynkiem. W miejscu rozgałęzień przewodów montowane są specjalne puszki z odpowiednimi złączami kablowymi. Przewody elektryczne można montować także wewnątrz specjalnych rurek, które później się zostają zatynkowane. Takie rozwiązanie umożliwia bezproblemowe rozszerzenie instalacji – wystarczy dostać się do konkretnej rurki i dołożyć kolejne przewody. Innym sposobem jest poprowadzenie przewodów w listwach instalacyjnych. Najczęściej montuje się je przy podłodze. Instalację elektryczną można poprowadzić również na zewnątrz – przewody biegną w rurach lub specjalnie dobranych korytkach. Jest to mało estetyczne rozwiązanie, bardzo rzadko stosowane.

Gniazda wtykowe i łączniki światła

Ich montaż zależy od sposobu prowadzenia instalacji elektrycznej. W przypadku instalacji podtynkowej odpowiednie gniazda umieszczane są w specjalnych puszkach. Natomiast gdy przewody biegną po powierzchni ściany, stosuje się gniazda natynkowe. Należy zwrócić uwagę, aby gniazda i łączniki znalazły się na odpowiedniej wysokości. Gniazda w pokojach wypoczynkowych umieszcza się 30-40 cm nad podłogą, a w kuchni i łazience minimum 1 m. Łączniki światła umieszcza się najczęściej 120-140 cm (chociaż coraz częściej ok. 100 cm) nad podłogą, po tej stronie drzwi co klamka. Na rynku dostępne są łączniki, które umożliwiają sterowanie pojedynczymi, jak i bardziej złożonymi źródłami światła. Wybierając przełącznik pojedynczy będziemy mogli kontrolować wyłącznie jeden obwód oświetleniowy. Za pomocą łącznika świecznikowego możemy sterować dwoma obwodami jednocześnie – wykorzystujemy część oświetlenia lub wszystkie punkty oświetleniowe. Na schodach, długich korytarzach, a także w pomieszczeniach z więcej niż jednym wejściem sprawdzą się łączniki schodowe lub impulsowe współpracujące z tzw. przełącznikami bistabilnymi, gdyż pozwalają zapalać i gasić światło z kilku miejsc. Specjalne wymagania dotyczą łazienek i pralni, gdzie należy stosować łączniki odporne na zachlapanie klasy IP 44 oraz gniazda z klapkami bryzgoszczelnymi.

zdjęcia: fotolia.com