Kocioł centralnego ogrzewania

Instalacja urządzenia grzewczego odgrywa kluczowe znaczenie dla kosztów eksploatacji budynku. Od tego, na jaki kocioł centralnego ogrzewania się zdecydujemy, zależeć będzie również komfort domowników – nie tylko ten cieplny, ale także komfort użytkowania kotła. Jedne urządzenia wymagać będą bowiem częstego nadzorowania, inne zaś są zupełnie bezobsługowe. Decydując się na centralne ogrzewanie domu kotłem grzewczym, do dyspozycji mamy trzy rodzaje urządzeń: kotły na paliwa stałe, gazowe oraz na olej opałowy. Co warto o nich wiedzieć? 

Kotły na paliwa stałe

Wśród tych urządzeń grzewczych wciąż niemałą popularnością cieszą się kotły węglowe. Przede wszystkim z uwagi na stosunkowo niskie koszty ogrzewania tym paliwem. Decydując się na takie urządzenie grzewcze, trzeba się jednak liczyć z pewnymi niedogodnościami. Wymagają one regularnego dokładania paliwa – nawet jeśli jest to kocioł z automatycznym podajnikiem, do naszych obowiązków należeć będzie zakup i składowanie węgla, uzupełnianie zbiornika paliwem oraz regularne usuwanie popiołu. Ponadto węgiel jest paliwem brudnym – pył węglowy uniemożliwi nam wykorzystanie części kotłowni na cele gospodarcze, chociażby do przechowywania rzeczy, na które zabrakło miejsca w domowych wnętrzach. Kotły węglowe nie należą też do urządzeń ekologicznych. Podczas spalania emitują do atmosfery spore ilości tlenku węgla, pyłów i gazowych zanieczyszczeń organicznych. O tym, jak szkodliwe jest to dla środowiska i dla nas samych przekonać się można zwłaszcza zimą, kiedy to silne mrozy i bezwietrzna pogoda powodują, że wiele miast naszego kraju spowija smog. Jeśli mimo wszystko zdecydujemy się na ogrzewanie domu kotłem węglowym, najsłuszniejszym rozwiązaniem będzie wybór kotła piątej generacji, czyli najwyżej klasy 5. Takie urządzenia pracują z wysoką sprawnością, emitują też znacznie mniej niebezpiecznych związków niż modele gorszej klasy 3 i 4. Zmiany umożliwiające poprawę parametrów pracy kotłów węglowych niosą jednak za sobą wzrost ceny urządzeń najwyższej klasy. Również decydując się na kotły na drewno lub uznawane za jeszcze bardziej ekologiczne i energooszczędne kotły na pelet, warto wybrać urządzenia klasy 5. Wśród kotłów na drewno dobrym wyborem będzie urządzenie zgazowujące, czyli spalające gazy powstałe w trakcie termicznego rozkładu drewna z niedoborem tlenu. To najbardziej wydajny rodzaj kotłów na takie paliwo. Opalane drewnem są jednak dobrym rozwiązaniem dla osób, które mają dostęp do dobrego paliwa. Drewno musi być odpowiednio wysuszone. Taki kocioł na drewno wymaga również regularnego dokładania paliwa i miejsca do składowania jego zapasu. 

Kotły gazowe

To urządzania wymagające minimalnej obsługi. Sprowadza się ona do ustawienia odpowiednich parametrów pracy urządzenia. Taki kocioł będzie więc dobrym wyborem dla osób, które cenią sobie wygodę. Dom ogrzewany gazem możemy pozostawić bez opieki, nie obawiając się, że podczas naszej nieobecności w domu paliwo w kotle się wypali, a wnętrza wychłodzą. Modele kondensacyjne pozwolą nam zmniejszyć rachunki za ogrzewanie. Wykorzystują bowiem nie tylko energię cieplną powstającą podczas spalania paliwa, ale także ciepło, które przy zastosowaniu tradycyjnej techniki grzewczej pozostaje niespożytkowane. Przed wydostaniem się spalin przez komin schładzają je na tyle, że zawarta w nich para wodna ulega kondensacji, a uwolnione w ten sposób ciepło jest przekazywane do systemu grzewczego. Dzięki temu ze spalania tej samej jednostki paliwa w kotle kondensacyjnym zyskujemy więcej ciepła niż podczas spalania paliwa w kotle konwencjonalnym. Kotły gazowe są znaczniej bardziej przyjazne dla środowiska niż węglowe. Podczas spalania gazu do atmosfery emitowanych jest o wiele mniej zanieczyszczeń. Urządzenia gazowe mogą być zasilane gazem ziemnym oraz płynnym. Gaz ziemny dostarczany jest do budynku siecią gazową. To bardziej ekonomiczne rozwiązanie. Gaz płynny jest droższym paliwem i wymaga zamontowania zbiornika na zapas paliwa na działce oraz wykonania instalacji, która dostarczy gaz do budynku. Jeśli więc mamy możliwość podłączenia domu do sieci gazowej i budowa przyłącza jest opłacalna, warto skorzystać z tego rozwiązania. 

Kotły olejowe

Mogą być dobrym rozwiązaniem, m.in. gdy nie mamy możliwości podłączenia domu do sieci gazowej lub jesteśmy posiadaczami małej działki, na której trudno byłoby zlokalizować zbiornik na gaz płynny, a zależy nam na komfortowym ogrzewaniu. Emitowane przez kotły olejowe spaliny są stosunkowo czyste, a same kotły, podobnie jak urządzenia gazowe, są w pełni zautomatyzowane i bezobsługowe. Paliwo dostarczane jest do nich ze zbiornika zlokalizowanego w osobnym pomieszczeniu technicznym, np. w piwnicy. Ogrzewanie olejowe jest jednak droższe od ogrzewania paliwami stałymi czy gazem ziemnym. Dlatego decydując się na kocioł olejowy, warto postawić na urządzenie kondensacyjne. Producenci nowoczesnych urządzeń kondensacyjnych, z myślą o przyszłości przystosowali je do przejścia z oleju kopalnego na opałowy z udziałem biooleju, co pozwali eksploatować kotły z udziałem energii odnawialnej. 

Urządzenia hybrydowe

Dobrym rozwiązaniem, zwłaszcza w przypadku remontowanych domów, są urządzania kompaktowe, które łączą w sobie kondensacyjny kocioł gazowy lub olejowy oraz pompę ciepła wykorzystującą do ogrzewania darmowe ciepło zakumulowane w powietrzu atmosferycznym. W zależności od wybranego sposobu pracy, urządzenie będzie dążyło do zapewnienia najmniejszych z możliwych kosztów ogrzewania lub np. do szybkiego dostępu do ciepłej wody użytkowej. Regulator sterując pracą urządzenia hybrydowego uwzględni ceny energii elektrycznej (niezbędnej do zasilania pompy ciepła) i gazu lub oleju, w pierwszej kolejności wybierając najtańszy w danym momencie sposób ogrzewania. 

Kocioł jedno- czy dwufunkcyjny?

Kotły grzewcze mogą być jedno – lub dwufunkcyjne. Urządzenia jednofunkcyjne zasilają jedynie instalację c.o. Dwufunkcyjne, dzięki wbudowanemu wymiennikowi przepływowemu, przygotowują też ciepłą wodę użytkową. Wszystkie kotły na paliwa stałe są urządzeniami jednofukcyjnymi. Kotły gazowe i olejowe dostępne są natomiast w wersji jedno- lub dwufunkcyjnej. Do kotła jednofunkcyjnego trzeba dokupić zasobnik wody użytkowej. Jej zapas jest magazynowany i podgrzewany w zasobniku do ustalonej temperatury, dzięki czemu z ciepłej wody można korzystać niemal bez limitu (ogranicza nas jedynie pojemność zasobnika). Kotły dwufunkcyjne nie potrzebują dodatkowego zasobnika. W ich przypadku woda podgrzewana jest podczas przepływania przez wymiennik ciepła, po odkręceniu kranu. Niesie to ze sobą pewne niedogodności, mianowicie odkręcenie ciepłej wody w drugim kranie może spowodować gwałtowne obniżenie temperatury tej wypływającej z kranu odkręconego wcześniej. Urządzenia dwufunkcyjne polecane są do mieszkań oraz małych domów z jedną łazienką i niezbyt oddalonymi od kotła punktami poboru c.w.u. 

Na co jeszcze zwrócić uwagę?

Wybierając kocioł do nowego lub remontowanego budynku, dużą uwagę należy poświęcić odpowiedniemu doborowi mocy urządzenia grzewczego. Szukając informacji na ten temat, można się natknąć na współczynniki, które pozwolą wyliczyć moc kotła z zapotrzebowania na ciepło określonego na podstawie powierzchni domu. Takie obliczenia należy traktować czysto orientacyjnie. Każdy dom wymaga indywidualnego podejścia, ponieważ jego faktyczne zapotrzebowanie na ciepło będzie się różnić od zapotrzebowania innych budynków o podobnej powierzchni, np. z uwagi na zastosowanie grubszej warstwy ocieplenia przegród czy zamontowanie w nim „cieplejszych” okien. W przypadku domów o słabej izolacyjności termicznej, kocioł będzie musiał mieć na tyle dużą moc, żeby nawet w bardzo mroźne dni był w stanie zapewnić w budynku odpowiednią temperaturę. W przypadku domów o niewielkich stratach ciepła, do komfortowego ogrzewania wystarczy kocioł o małej mocy. Urządzenie ze zbyt dużym zapasem mocy w takim budynku będzie generowało jedynie większe zużycie paliwa. Tylko dokładne obliczenie zapotrzebowania na ciepło domu pozwoli zastosować optymalne urządzenie. Jest to bardzo ważne, ponieważ kocioł właściwe dobrany do potrzeb cieplnych domu pozwoli obniżyć koszty zakupu urządzenia i zapewni niższe koszty ogrzewania. Dokładne określenie zapotrzebowania na ciepło najlepiej zlecić projektantowi instalacji. Wyliczy on potrzeby cieplne domu m.in. na podstawie informacji o konstrukcji budynku, jego powierzchni, izolacji przegród zewnętrznych – ścian, dachu, podłóg, a także liczby mieszkańców, wymaganej temperatury i miejsca lokalizacji domu. Na tej podstawie dobierze kocioł o najbardziej odpowiedniej mocy. 

Kocioł – i co dalej?

O kocioł należy dbać, nie mniej niż o samochód, który przynajmniej raz do roku poddajemy obowiązkowej kontroli technicznej. Aby pracował wydajnie i nie narażał nas na wyższe koszty ogrzewania czy te związane z usuwaniem ewentualnych awarii, konieczna jest jego odpowiednia konserwacja i serwisowanie. Kotły na paliwa stałe należy regularnie oczyszczać z sadzy i popiołu. Zanieczyszczenia mogą bowiem obniżać wydajność pracy urządzenia grzewczego, co przekłada się na większe zużycie paliwa. Kocioł na paliwo stałe najlepiej jest poddać gruntownej konserwacji w okresie wiosenno-letniej przerwy w ogrzewaniu budynku. Po usunięciu z niego popiołu należy oczyścić ścianki wewnątrz urządzenia z sadzy i innych pozostałości po spalaniu paliwa. Czyszczeniu należy poddać również kanały konwekcyjne i otwory dystrybuujące powietrze – a jeśli kocioł wyposażony jest w automatyczny podajnik, także pojemnik na paliwo i przewód transportujący je do komory spalania. W czasie prac konserwacyjnych trzeba też pamiętać o sprawdzeniu szczelności układu odprowadzania spalin. Przynajmniej raz do roku należy zlecić serwis kotła gazowego i olejowego. Dobrze to zrobić przed sezonem grzewczym. Przegląd powierzmy instalatorowi z odpowiednimi uprawnieniami. Najlepiej jeśli będzie to autoryzowany serwisant producenta naszego urządzenia grzewczego. 

Nie tylko w kotłowni

Nowoczesne kotły gazowe to urządzenia z zamkniętą komorą spalania. Oznacza to, że ich układ powietrzno- -spalinowy jest szczelny, co eliminuje ryzyko wydostawania się spalin do pomieszczenia. Takie modele są ponadto wyposażone w wentylator wymuszający dopływ odpowiedniej ilości powietrza do palnika, a to sprawia, że spalanie paliwa odbywa się w optymalny sposób. Kocioł z zamkniętą komorą spalania i doprowadzeniem powietrza z zewnątrz nie wymaga montażu w osobnym pomieszczeniu, czyli kotłowni – można go zamontować np. w łazience lub garderobie. Ważne, aby kubatura pomieszczenie wynosiła przynajmniej 6,5 m3.

 Z myślą o niższych kosztach ogrzewania

Wybierając kocioł, zwłaszcza do domu o małym zapotrzebowaniu na ciepło, warto zwrócić uwagę na zakres modulacji jego mocy grzewczej (czyli zakres modulacji palnika). Jest to przedział mocy kotła, np. 3,2-15,2 kW, w którym dopasowuje on ilość wytwarzanego ciepła w zależności od zapotrzebowania budynku na ciepło w danym momencie, a więc głównie w zależności od temperatury zewnętrznej. Im większy będzie zakres modulacji mocy grzewczej kotła, tym urządzenie lepiej będzie dostosowywało swoją pracę do zapotrzebowania na ciepło. Oznacza to, że nawet kocioł o dużej mocy nie będzie wykorzystywał jej zawsze w pełnym zakresie. Będzie rzadziej się załączał, a tym samym zużywał mniej gazu czy oleju.