Oświetlenie ogrodu wymaga odpowiedniego projektu i fachowego rozprowadzenia instalacji – tylko wtedy będzie właściwie spełniało swoją funkcję i zapewni nam bezpieczeństwo.
Światło sztuczne stało się nieodzownym elementem aranżacji przestrzeni wokół domu – służy naszemu bezpieczeństwu, dekoracji oraz wygodzie. Należy do najważniejszych środków przedłużających czas, w którym możemy cieszyć się ogrodem – coraz częściej chcemy bowiem korzystać z uroków natury również po zmierzchu. Dobrze oświetlony ogród wygląda również bardziej efektownie i nabiera reprezentacyjnego charakteru. Jednak decydując się na instalację oświetlenia w ogrodzie, pamiętajmy, że jest ono bardziej niż to domowe narażone na destrukcyjne czynniki, takie jak wilgoć czy liczne zanieczyszczenia. Ze względów bezpieczeństwa bardzo ważne jest jego odpowiednie zaplanowanie i wykonanie, a podczas eksploatacji utrzymanie w dobrej kondycji.
Instalacja z odpowiednim napięciem
Kluczowe znacznie ma zgodny z zasadami montaż instalacji. Prace powinien wykonać elektryk z odpowiednimi uprawnieniami – minimum do 1 kV. Większość lamp stosowanych jako stałe oświetlenie ogrodu, a także innych elementów posesji oraz elewacji domu jest najczęściej zasilanych napięciem 230 V, chociaż coraz częściej stosuje się również napięcie do 24 V. Montaż lamp wykorzystujących niskie napięcia wiąże się z koniecznością zakupu i instalacją specjalnego transformatora. Urządzenie to przetwarza prąd z wysokiego napięcia na 24 V, a jego wielkość zależy od mocy i liczby źródeł światła, jakie zamierzamy zainstalować w naszym ogrodzie. Jeśli transformator ma być umieszczony na zewnątrz, powinniśmy go ulokować w wodoszczelnej obudowie. Stosowanie opraw i źródeł światła niskonapięciowych z użyciem transformatora jest bardziej bezpieczne, gdyż gwarantuje on, że nie pojawi się nigdy za nim napięcie 230 V. Instalacja o niskim napięciu nie będzie wymagała dodatkowego zabezpieczenia. Zasilać można takim napięciem również źródła światła, które znajdują się w oczku wodnym czy basenie.
Obwody dobrze wykonane
Warunkiem bezpiecznej instalacji elektrycznej są również właściwie wykonane obwody. Należy stosować wyłącznie przewody, których można używać na zewnątrz. W tym celu wykorzystuje się służący do układania w ziemi kabel typu YKY, to kabel (K) elektroenergetyczny o izolacji polwinitowej (Y) i powłoce polwinitowej (Y), z żyłami miedzianymi, lub kabel YAKY z żyłami aluminiowymi. Mają one doskonale przygotowaną izolację z żyłą ochronną. Użyty przewód powinien mieć czarną powłokę ochronną, która jest przeznaczona do zakopania w ziemi. Taka powłoka nie utraci swoich właściwości ochronnych i plastycznych przez kilka pokoleń użytkowników. Do wykonania obwodów można też użyć przewodów umieszczonych w rurkach z tworzywa sztucznego. Pamiętajmy, by przekrój żył kabla był dostosowany do planowanego obciążenia obwodu. Żyłę ochronną należy przyłączyć do obudowy ogrodowych opraw oświetleniowych. Montaż przewodów ułatwia tabliczka bezpiecznikowa. By zachować bezpieczeństwo podczas wykonywania w ogrodzie prac ziemnych, kabel powinno się umieścić na głębokości 50-70 cm na 10 cm posypce z piasku. Niekiedy instalatorzy zalecają również ułożenie nad kablem, po jego uprzednim przykryciu ok. 10 cm warstwą ziemi, niebieskiej folii ochronnej. Dzięki temu nawet po latach od ułożenia instalacji podczas wykonywania prac ogrodowych nie będziemy musieli się obawiać uszkodzenia przewodów. O ich obecności poinformuje nas bowiem niebieski pas z folii. Obwody powinny mieć odrębne włączniki, umożliwi to oświetlenie wybranej strefy posesji bez włączania wszystkich podłączonych do obwodu punktów świetlnych.
Ważne zabezpieczenia
Zawsze istnieje ryzyko uszkodzenia przewodów elektrycznych, np. jeśli dojdzie do przekroczenia maksymalnej wartości natężenia prądu, jaka może przez niego płynąć długotrwale bez ryzyka jego uszkodzenia. Jeśli zostanie ona przekroczona, temperatura przewodu może się zwiększyć do niebezpiecznego poziomu. By zapobiec skutkom jego przekroczenia, należy zamontować odpowiednie zabezpieczenia, takie jak wyłączniki nadmiarowoprądowe oraz różnicowoprądowe. Można też zainstalować wyłączniki łączące w sobie wszystkie te funkcje – tzw. kombinowane: różnicowoprądowe z członem nadmiarowoprądowym. Jeśli dojdzie do awarii, odetną one dopływ prądu. Wyłączniki nadmiarowoprądowe (nadprądowe) zabezpieczają przed uszkodzeniem wywołanym prądem o zbyt dużym natężeniu – chronią one przed przeciążeniami oraz skutkami zwarć w naszej instalacji. Warto też zabezpieczyć się przed porażeniami, montując wyłączniki różnicowoprądowe na prąd różnicowy nie przekraczający 30 mA (wartość bezpieczna dla człowieka) i prąd znamionowy o obciążeniu 10 lub 16 A
Wygodne gniazda elektryczne
Na tarasie lub w ogrodzie można też dodatkowo zamontować skrzynkę (lub skrzynki) z gniazdami wtyczkowymi do zasilania urządzeń elektrycznych używanych na przykład do pielęgnacji roślin lub pompy fontanny. Gniazda elektryczne przydadzą się również do podłączenia lampek i dekoracji bożonarodzeniowych. Całość musi być umieszczona w obudowie o stopniu ochrony co najmniej IP54.
Stopień ochrony
Podawany przez producentów dwucyfrowy symbol IP informuje o poziomie ochrony oprawy oświetleniowej przed wnikaniem pyłu (pierwsza cyfra od 0 do 6) i cieczy (druga cyfra od 0 do 8). Zewnętrzne oprawy ścienne powinny być oznaczone symbolem IP44, oznaczenie IP54 muszą mieć reflektory i słupki, które chcemy wykorzystać do oświetlenia tarasu, zaś IP66 – oprawy przeznaczone do montażu w gruncie. Jeśli w ogrodzie znajduje się oczko wodne, IP zastosowanych tam lamp powinno mieć wartość 68. Warto również sprawdzić klasę ochronności lamp – oznaczona jest ona cyfrą rzymską i określa izolację elektryczną. Lampy ogrodowe muszą mieć II klasę ochronności, zaś lampy do podświetlenia oczek wodnych – III.