Koza – alternatywa dla kominka

Koza to potoczna nazwa pieca kominkowego. Jest to wolno stojące urządzenie grzewcze o niewielkich rozmiarach i dużej wydajności przeznaczone do ciągłego palenia. Cechy te sprawiają, że piec kominkowy jest dobrym rozwiązaniem m.in. dla osób, które chcą cieszyć się klimatem domowego ogniska lub wspomóc ogrzewanie domu, lecz nie dysponują wystarczająco dużą powierzchnią na montaż kominka. Sprawdzi się również, gdy wykonanie kominka wiązałoby się z dewastacją pomieszczenia i kosztownym remontem. Kozę zamontujemy bez problemu nawet w wykończonym już wnętrzu. W przypadku takich urządzeń nie jest też wymagane dodatkowe wzmocnienie stropu. Piece kominkowe są tańszym rozwiązaniem niż tradycyjny kominek zamknięty, m.in. ze względu na to, że nie wymagają wykonywania dodatkowej obudowy. Od razu po podłączeniu są gotowe do użytkowania. Oferta producentów i dystrybutorów tego typu urządzeń jest bardzo obszerna. Piece kominkowe różnią się nie tylko wyglądem i materiałami, z jakich są wykonane, ale również rodzajem paliwa, jakim mogą być zasilane. 

Nie tylko na drewno

Wśród pieców kominkowych największą grupę stanowią te opalane drewnem i brykietem. W niektórych tradycyjnych modelach można też palić węglem, trzeba mieć jednak na uwadze, że jest to paliwo „brudne” i stosowanie go w piecu kominkowym ustawionym np. w salonie może być uciążliwe. W ofercie producentów znajdziemy również kozy na pelet. Nowoczesne urządzenia tego typu są bezobsługowe. Oznacza to, że automatycznie rozpalają ogień i wygaszają go. Same też dozują opał i utrzymują stałą temperaturę w pomieszczeniu. Zbiornik na pelet w piecach kominkowych nie jest jednak tak pojemny, jak w kotłach grzewczych. Przeważnie mieści on kilkanaście kilogramów opału, co umożliwia ciągłą pracę urządzenia przez około dobę. Użytkowanie pieca kominkowego nie musi zupełnie wiązać się z koniecznością regularnego dokładania paliwa. Jeśli zależy nam na urządzeniu całkowicie bezobsługowym, dobrym rozwiązaniem będzie koza na gaz. Do wyboru mamy piece gazowe zasilane gazem ziemnym lub gazem LPG. Przed wyborem pieca należy określić, jakim typem gazu będzie zasilana instalacja, gdyż od tego zależeć będzie dobór palnika i dysz. Gazowe piece kominkowe wyposażane są w specjalny ceramiczny palnik, który zapewnia realistyczną wizję ognia, jak w prawdziwym piecu opalanym drewnem. Mamy też możliwość samodzielnej regulacji wysokości płomienia. Kozy gazowe są też całkowicie bezpieczne w użytkowaniu. Zastosowana w nich automatyka gwarantuje zabezpieczenie przed niepowołanym włączeniem urządzenia przez dzieci i umożliwia zaprogramowanie pracy pieca. Oznacza to, że możemy ustawić nie tylko pożądaną temperaturę, ale także godzinę włączenia i wyłączenia kozy. W przypadku gazowego pieca kominkowego jego obsługa odbywa się przeważnie za pomocą pilota zdalnego sterowania. Pilotem można sterować również pracą kozy na pelet. Urządzenia te także wyposaża się w tygodniowe programatory, umożliwiające programowania cykli włączania i wyłączania kozy

Modele pieców kominkowych

Wśród pieców kominkowych znajdziemy urządzenia w różnym stylu. Oprócz cieszących się dużym zainteresowaniem pieców o nowoczesnym wzornictwie, do wyboru mamy modele bardziej klasyczne, inspirowane rozwiązaniami antycznymi, a nawet stylizowane na piece kaflowe. Piece kominkowe o nowoczesnym wzornictwie wykonane są najczęściej ze stali. Wyposażone w przestrzenną szybę frontową i dużą komorę spalania, pozwalają atrakcyjnie wyeksponować płonące drewno. Bardzo efektownie prezentują się m.in. modele o cylindrycznym kształcie i zaokrąglonej szybie usytuowane na wąskiej podstawie – nodze. Dzięki możliwości obracania korpusu pieca, nawet o 360°, możemy cieszyć się widokiem płonących polan niemal z każdego miejsca w pomieszczeniu. Wystarczy, że skierujemy piec frontem tam, gdzie obecnie przebywamy – np. w stronę kanapy czy fotela ustawionego po przeciwnej stronie pokoju. Modele o bardziej klasycznym wyglądzie wykonane są przeważnie z żeliwa. Bazują one na trwałych, masywnych odlewach. Technologia wykonania pieców żeliwnych pozwala na formowanie bardzo dekoracyjnych wzorów. Takie modele dobrze wpisują się w stylowe pomieszczenia urządzone m.in. w klimacie retro. Polecane są osobom, które cenią tradycyjny design. Oprócz pieców o żeliwnej konstrukcji z misternie wykonanymi ozdobami korpusu do wyboru mamy także dekoracyjne modele stalowe obudowane kaflami. Są to żaroodporne elementy ceramiczne wytrzymujące temperaturę̨ nawet do 800°C. Taka obudowa z kafli jest nie tylko efektowna, ale również praktyczna. Wpływa bowiem na wydłużenie czasu oddawania ciepła – jest ono przekazywane do pomieszczenia jeszcze przez długi czas po wygaszeniu paleniska. Oprócz ogrzewania wnętrza piece kominkowe mogą pełnić dodatkową funkcję. Wyposażone w górną gładką płytę posłużą również do podgrzewania potraw lub napoi, a nawet do gotowania. W ofercie znaleźć można także piece ze specjalną komorą do pieczenia. 

Kozy do ogrzewania pomieszczeń i wody

Piece kominkowe stosowane są przeważnie jako dodatkowe źródło energii cieplnej. Oddają ciepło całą swoją powierzchnią, a także przewodem kominowym odprowadzającym spaliny. Mogą też pośrednio ogrzewać sąsiadujące wnętrza. Nowoczesne piece na drewno i pelet oprócz wnętrz mogą też ogrzewać wodę użytkową – wykorzystywaną w instalacji centralnego ogrzewania lub do celów sanitarnych. Jest to możliwe dzięki wyposażeniu takich urządzeń w płaszcz wodny. Najprościej ujmując jest to stalowy zbiornik z wodą umieszczony wewnątrz paleniska pieca i podłączony do instalacji centralnego ogrzewania. Przepływająca przez niego woda jest ogrzewana ciepłem wytwarzanym podczas spalania opału i przekazywana do instalacji. Dzięki temu za pomocą grzejników ciepło z pieca kominkowego może ogrzewać efektywnie wszystkie pomieszczenia domu. Dużą zaletą urządzeń z płaszczem wodnym jest to, że zapewniają one realne oszczędności wynikające z możliwości jednoczesnego ogrzewania pomieszczeń i wody użytkowej przy takim samym wykorzystaniu opału, jak ma to miejsce przy zwykłych piecach, bez płaszcza wodnego. Takie urządzenia są jednak znacznie droższe od standardowych. Szacuje się jednak, że użytkownik kozy z płaszczem wodnym może liczyć na stosunkowo szybki zwrot poniesionych nakładów finansowych. 

Ważne podłączenie

Piece kominkowe opalane drewnem, brykietem oraz węglem wymagają podłączenia do indywidualnego przewodu kominowego. Komin musi być szczelny, a jego ścianki gładkie. Jeżeli piec podłączany jest do istniejącego przewodu kominowego, przed jego montażem, komin powinien zostać starannie oczyszczony z sadzy i wszelkich zanieczyszczeń. Zadanie to należy zlecić mistrzowi kominiarskiemu. Kominiarz oceni też, czy przewód kominowy jest w dobrym stanie, czy może wymaga uszczelnienia bądź instalacji wkładu kominowego. W przypadku niektórych modeli pieców kominkowych podłączenie do tradycyjnego komina nie jest wymagane. Kozy gazowe dzięki systemowi przewodów koncentrycznych mogą być montowane w pomieszczeniach bez komina. Wystarczy wyprowadzić przewód poza ścianę budynku lub dach. Również piece na pelet mogą być montowane z pominięciem tradycyjnego komina. Jest to możliwe dzięki mechanicznemu wyrzutowi spalin np. przez ścianę, który odbywa się za pośrednictwem specjalnej rury. Piec do swojej pracy zużywa powietrze, dlatego wymagane jest zapewnienie odpowiedniej wentylacji pomieszczenia, w którym zainstalowano urządzenie. Większość nowoczesnych kóz umożliwia doprowadzanie powietrza niezbędnego do spalania bezpośrednio z zewnątrz (wyposażone są one w dolot powietrza zewnętrznego – przewód można przeprowadzić przez ścianę budynku, przy którym instalowane jest urządzenie). Takie modele pobierają całe powietrze z zewnątrz bez zużywania tlenu z pomieszczenia, mogą więc być bez obaw montowane również w domach wyposażonych w wentylację mechaniczną. Z uwagi na bezpieczeństwo użytkowania pieca kominkowego, bez względu na paliwo, jakim jest opalane, jego instalacja powinna być wykonana przez wykwalifikowanego instalatora. 

Odpowiednie miejsce dla kozy

Obecnie produkowane, nowoczesne piece kominkowe mogą być montowane nawet w niewielkich pomieszczeniach, w bardzo bliskiej odległości od ściany. Dokładne odległości od elementów konstrukcyjnych budynku określa producent danego pieca w instrukcji obsługi. Gdy przestrzeń pomiędzy tylną ścianą urządzenia a ścianą budynku jest niewielka, do kozy można też zamontować specjalną osłonę termiczną. Takie osłony dostosowane są do wymiarów różnych modeli urządzeń. Dzięki ich zastosowaniu wymagana minimalna przestrzeń z tyłu pieca może być zmniejszona. Planując miejsce na kozę, należy zadbać również o odpowiednie podłoże. Musi być ono niepalne, a jego grubość powinna wynosić co najmniej 2-3 cm. W przypadku łatwo zapalnej posadzki przed frontem kozy należy zastosować zabezpieczenie w postaci materiału niepalnego o szerokości co najmniej 30 cm. Mogą to być płytki ceramiczne, gresowe, kamień, a także podstawa szklana lub stalowa. Takie zabezpieczenie pozwoli ochronić posadzkę przed ewentualnym uszkodzeniem czy zapaleniem na skutek wypadnięcia żaru z pieca. Podczas użytkowania koza nagrzewa się i w przypadku bezpośredniego kontaktu ze skórą może spowodować oparzenia. Jeśli więc w domu są dzieci, należy zastosować dodatkową formę zabezpieczenia i zamontować wokół pieca barierki ochronne. 

Z myślą o komforcie użytkowników

Piece kominkowe wyposażone są w różne rozwiązania, zapewniające wydajną pracę tych urządzeń i ich łatwe czyszczenie. Efektywniejsze spalanie opału i dłuższe utrzymywanie temperatury po wygaszeniu kozy zapewnia wyłożenie paleniska materiałem akumulującym ciepło, który podwyższa temperaturę w komorze spalania. Może nim być np. szamot lub wermikulit. Aby utrzymanie urządzenia w czystości było łatwiejsze, kozy wyposaża się w tzw. kurtynę powietrzną. Powietrze niezbędne do spalania opału dostarczane jest przez specjalną strumienicę i opada ku dołowi wzdłuż wewnętrznej powierzchni szyby. Dzięki niemu nie zachodzi ona sadzą i nie traci swojej przejrzystości. Nawet jeśli na szybie odłożą się niewielkie ilości sadzy, wypalą się, kiedy cięgno powietrza do spalania znajdować się będzie w pozycji otwartej, a ogień w kominku będzie intensywnie płonąć. Użytkując kozę na paliwo stałe, konieczne jest regularne usuwanie popiołu. Rozwiązaniem ułatwiającym tę pracę jest ruchomy ruszt. Obrotowy ruch jego ramion sprawia, że popiół łatwo opada do umieszczonego poniżej popielnika, który ma zwykle postać szuflady. Dobrym rozwiązaniem są m.in. urządzenia wyposażone w szufladę z pokrywą, która zapobiega wysypaniu się popiołu w trakcie jego wynoszenia z pomieszczenia. Wszystko to sprawia, że użytkowanie pieca kominkowego nie jest uciążliwe. Przyjemne ciepło i widok ognia z pewnością wynagrodzą nam ewentualne 

Jakim drewnem palić w piecu?

Opałem przeznaczonym do spalania w piecu kominkowym powinno być dobrze wysuszone drewno liściaste. Jego wilgotność nie powinna przekraczać 20%. Aby uzyskać taki materiał opałowy, drewno należy pociąć i porąbać najpóźniej zimą poprzedzającą sezon grzewczy, w którym będzie wykorzystywany opał. Warto więc zaopatrzyć się w dobrą siekierę. Pocięte drewno najlepiej jest ułożyć na kształt stosów, co zapewni dobrą cyrkulację powietrza. Stosy drewna trzeba zabezpieczyć przed nadmierną absorpcją wilgoci z podłoża i wodą opadową. Tak składowane drewno powinno być sezonowane do wczesnej jesieni, a następnie przeniesione w zadaszone miejsce, gdzie zostanie przygotowane do użycia w okresie zimowym. Po czym poznać, że opał jest dobrze wysuszony? W suchym drewnie zaobserwujemy łatwo odpadającą korowinę oraz głębokie, dobrze widoczne pęknięcia na przekroju poprzecznym polan. Aby mieć pewność, że opał jest właściwie przygotowany, warto kupić miernik wilgotności drewna. Jak porąbać opał do kozy? Przyjmuje się, że drewno opałowe, czyli polana, powinny mieć długość od 20 do 30 cm i średnicę ok. 8 cm. Wielkość polan należy jednak dobrać do wielkości paleniska, które w różnych modelach może mieć inne wymiary i pojemność. Warto przygotować również szczapy, które będą pełnić funkcję rozpałki. Ich długość może wynosić ok. 30 cm, a średnica 2-5 cm. 

Jak dobrać odpowiednią moc grzewczą pieca kominkowego?

Moc kozy dobiera się do wielkości wnętrza, które chcemy ogrzewać, a dokładniej do jego kubatury. Dostępne na rynku piece mają zwykle moc w przedziale od 2,5 do 15 kW. Szacunkowo przyjmuje się, że 1 kW mocy wystarcza do ogrzania 10-12 m² pomieszczenia o standardowej wysokości 2,5-2,7 m. W zależności od powierzchni wnętrza można więc dopasować odpowiedni model. Wybierając piec, należy zwrócić uwagę na jego moc nominalną, która odzwierciedla realne możliwości grzania. Nie warto też przewymiarować mocy kozy, ponieważ zbyt duża może powodować przegrzewanie pomieszczenia, w który jest zainstalowana. Aby tego uniknąć, użytkownicy pieców o zbyt dużej mocy zmniejszają dopływ powietrza do komory spalania, co z kolei skutkuje nieefektywnym spalaniem paliwa lub też decydują się na palenie cykliczne, co natomiast wiąże się z częstym i kłopotliwym rozpalaniem kozy. W doborze urządzenia o odpowiedniej mocy mogą nam pomóc kalkulatory doboru mocy dostępne np. na stronach niektórych producentów pieców. Przed podjęciem ostatecznej decyzji najlepiej jednak skonsultować się z instalatorem.