Dobry fundament powinien być zaprojektowany i wykonany zgodnie z warunkami panującymi na naszej działce. W przeciwnym przypadku może nie utrzymać spoczywającego na nim ciężaru. Z tego powodu materiały wykorzystywane do budowy fundamentów muszą być odpowiednio wytrzymałe na obciążenia. Ich zadaniem jest również ochrona przed wychładzaniem budynku.
W budownictwie jednorodzinnym zwykle wykonuje się fundament składający się z dwóch elementów: ław i spoczywających na nich ścianach fundamentowych, które mogą być wykonane jako monolityczne lub murowane. Do ich budowy należy stosować materiały nienasiąkliwe lub mało nasiąkliwe, gdyż mają bezpośredni kontakt z gruntem, w którym zawsze znajduje się pewna ilość wilgoci. Z czego więc zbudować trwały fundament?
Betonowe
ławy fundamentowe
Do wykonania ław fundamentowych najczęściej stosuje się beton klasy C12/15 (dawne B15) lub C 16/20 (dawne B20) – chociaż możemy zastosować beton wyższej klasy. Możemy zamówić go w wytwórni, a ten niższej klasy przygotować samodzielnie. Aby zapobiec pękaniu ław (a także ścian domu), koniecznie należy wykonać zbrojenie. Beton układa się w deskowaniu lub bezpośrednio w gruncie.
Do wykonania ław fundamentowych możemy użyć samozagęszczającego betonu, który dzięki zastosowaniu nowej generacji domieszek polimerowych uzyskuje on optymalną płynność i jest łatwiejszy w aplikacji. Rozwiązaniem sporadycznie wykorzystywanym we współczesnym budownictwie jest zastosowanie bloczków betonowych czy cegieł.
Monolityczne ściany fundamentowe
Ściany fundamentowe wykonuje się – podobnie jak ławy fundamentowe – z betonu klasy C12/15 lub C 16/20. Niekiedy dodatkowo zbrojone są prętami stalowymi. W domach jednorodzinnych obciążenia nie są zbyt duże, dlatego ściany fundamentowe rzadko wymagają zbrojenia (rzadko są więc żelbetowe). Jedynie w ich górnej części układane jest zbrojenie wieńczące – cztery pręty średnicy 8-10 mm połączone strzemionami. Monolityczne fundamenty możemy wykonać także ze specjalnego betonu wodoszczelnego i w ten sposób uniknąć izolowania ścian fundamentowych. Tego typu konstrukcja ścian fundamentowych zalecana jest także do domów budowanych w trudnych warunkach, np. na skarpie.
Pewną wadą monolitycznych ścian fundamentowych jest to, że aby prowadzić dalsze prace budowlane, trzeba poczekać, aż beton osiągnie odpowiednią wytrzymałość. Musi pozostać w deskowaniu do 7 dni (po tym czasie osiągnie wstępną wytrzymałość), a zgodnie z wytycznymi normowymi pełną wytrzymałość osiągnie dopiero po 28 dniach – dopiero wtedy można wznowić budowę domu.
Murowane ściany fundamentowe
Często spotykaną technologią budowy ścian fundamentowych jest również wznoszenie ich z materiałów murowych. Zazwyczaj stosuje się bloczki betonowe lub keramzytobetonowe – jednak fundamenty mogą powstać także z innych materiałów.
Fundamentowe bloczki betonowe – elementy o podstawowych wymiarach 12 (lub 14) × 25 × 38 cm. Mają dużą wytrzymałość, są mrozoodporne i w niewielkim stopniu nasiąkliwe (5-9%), ale niestety dość ciężkie (jeden bloczek waży 22-27 kg). Bloczki betonowe można układać na dowolnym boku, poziomo i pionowo – pamiętajmy jednak, że ściany fundamentowe muszą być szersze niż 20 cm.
Fundamentowe bloczki keramzytobetonowe – wyrabia się je z mieszanki betonowej zawierającej drobne frakcje keramzytu. Mogą być dwukrotnie większe od bloczków betonowych, co przyspiesza prace i ogranicza użycie zaprawy, mają też większą odporność na rozwój mikroorganizmów, ale za to nieco bardziej nasiąkliwe i mniej wytrzymałe na uszkodzenia mechaniczne. Co ważne, ściany fundamentowe wykonane z keramzytobetonowych bloczków pełnych nie wymagają warstwy ociepleniowej, ponieważ materiał ten ma dobre właściwości termoizolacyjne.
Fundamentowe bloczki silikatowe – na rynku dostępne są bloczki o zmiennym układzie drążeń, które zapewniają bloczkom większą wytrzymałość. Często bloczki silikatowe nie wymagają spoin pionowych, a poziome wykonuje się przy użyciu systemowego kleju zamiast tradycyjnej zaprawy.
Betonowe lub keramzytonowe pustaki zasypowe –najpierw muruje się ścianki lub stawia na sucho, a następnie puste przestrzenie wypełnia betonem; można przedtem je uzbroić. Ściany te, zwłaszcza zbrojone i w całości wypełnione betonem, mają bardzo dużą wytrzymałość na ściskanie i parcie boczne. Są też mrozoodporne i mają nasiąkliwość podobną jak bloczki betonowe.
Kształtki styropianowe – ustawia się je podobnie jak pustaki zasypowe, a następnie wypełnia mieszanką betonową; po jej związaniu, uzyskuje się ścianę betonową obustronnie izolowaną styropianem.
Cegły ceramiczne pełne – są wytrzymałe i odporne na czynniki środowiskowe, jednak stosuje się je coraz rzadziej – nieduże wymiary nie sprzyjają szybkiej budowie, a podczas budowy fundamentów zużywa się dużo cegieł oraz zaprawy murarskiej. Cegły powinny mieć klasę minimum 10, a najlepiej 20. Najlepszy, ale drogi, jest klinkier tzw. kanalizacyjny, klasy 25.
Kamienie – bardzo rzadko stosuje się je do murowania ścian fundamentowych, ponieważ wykonana z nich ściana jest nierówna i wymaga otynkowania, aby było możliwe ułożenie na nich izolacji. Jest to jednak dopuszczone rozwiązanie i nie wpływa na osłabienie posadowienie budynku. Najczęściej do budowy fundamentów wykorzystywane są polne piaskowce lub skalenie.
Standardowe elementy ścienne
Norma dopuszcza stosowanie pod ziemią również standardowych elementów ściennych, np. betonu komórkowego, ale tylko przy spełnieniu określonych warunków: grunt musi być przepuszczalny, nieagresywny, poziom wód gruntowych niski, a ściany bardzo starannie zabezpieczone przed wilgocią. Do tego producent musi jasno określić w karcie technicznej produktu, że przy spełnieniu tych warunków może on być użyty do budowy fundamentów, a konstruktor musi potwierdzić jego wytrzymałość na ściskanie i parcie gruntu (jeśli ma być użyty w ścianach piwnic).
Zaprawy do murowania ścian fundamentowych
Do wypełniania zarówno spoin poziomych, jak i pionowych stosuje się odpowiednie zaprawy. Zaprawy cementowe stosowane są poniżej poziomu gruntu, gdyż odznaczają są mocne i odporne na wilgoć. Natomiast nad ziemią możne je zastąpić zaprawami cementowo-wapiennymi o lepszej urabialności. Co ważne, wytrzymałość zaprawy musi być dopasowana do materiału, z którego powstają ściany fundamentowe. Nie warto „przedobrzyć” – użycie zaprawy mocniejszej od bloczków może spowodować pękania konstrukcji muru. Na przykład do bloczków o klasie 15 stosuje się zaprawę o wytrzymałości maksymalnie 10 MPa. Ponadto zaprawa nie powinna być zbyt słaba, ponieważ nie będzie spełniała swojej funkcji. Nie musimy samodzielnie decydować w tej kwestii, gdyż optymalna klasa zaprawy podana jest w projekcie domu. Dla bezpieczeństwa konstrukcji nie zmieniajmy jej samodzielnie.
Zdjęcia: fotolia.com
