Fundamenty muszą być ciepłe. Niezależnie od tego, czy budynek jest podpiwniczony czy nie, konieczne jest ocieplenie fundamentów. W domu energooszczędnym nie tylko ściany piwniczne, ale również i fundamentowe muszą być ocieplane, nawet wtedy kiedy zbudowane są z materiałów, których producenci deklarują, że mają one dobrą izolacyjność termiczną.
W większości przypadków fundamenty ociepla się od zewnątrz. Termoizolację umieszcza się też w warstwowej ścianie fundamentowej – między warstwą nośną a osłonową. Ściany fundamentowe powinny być ocieplone przynajmniej 1 m poniżej poziomu terenu – w praktyce ociepla się je do poziomu ław fundamentowych, podobnie jak ściany piwnic, i przynajmniej 30 cm ponad poziomem gruntu. W obowiązujących przepisach nie ma wymagań dotyczących izolowania termicznego ścian fundamentowych, ale w domu energooszczędnym zaleca się ocieplenie ścian fundamentowych od strony zewnętrznej i wewnętrznej budynków, a także ław fundamentowych. Materiały stosowane do izolacji cieplnej fundamentów powinny mieć możliwie najniższe przewodnictwo cieplne, odznaczać się dużą wytrzymałością na ściskanie, być odporne na wilgoć i korozję biologiczną, ale także pozwalać na wysychanie fundamentów betonowych oraz zapewnić drenaż wody opadowej.
Płyty z polistyrenu ekstrudowanego XPS
Płyty z polistyrenu ekstrudowanego XPS mają mniejszą nasiąkliwość niż styropian, dlatego mogą być stosowane nawet przy wysokim poziomie wód gruntowych. Charakteryzują się również korzystnym współczynnikiem przewodzenia ciepła λ (około 0,027 W/(m·K)). Są też bardziej odporne na uszkodzenia mechaniczne. Płyty można układać bezpośrednio na izolacji wodoochronnej bez konieczności wykonywania warstwy osłonowej (dociskowej). Polistyren ekstrudowany XPS jest nieodporny na rozpuszczalniki organiczne, dlatego do przyklejania płyt należy stosować takie same preparaty, jak w przypadku styropianu (niezawierające rozpuszczalników organicznych). Wystarczająco ociepli ściany fundamentowe warstwa grubości 4 cm.
Płyty z polistyrenu ekspandowanego EPS
Do izolowania ścian jedno- i dwuwarstwowych stosuje się płyty o zwiększonej wytrzymałości na ściskanie (najpopularniejszy jest styropian EPS 100 lub EPS 200), ponieważ grunt przylegający wywiera duży nacisk na budynek. Przykleja się je całą powierzchnią do ściany wodnymi emulsjami asfaltowo-kauczukowymi, które dodatkowo izolują ścianę przed wilgocią. Od strony zewnętrznej należy ochronić styropian tłoczoną folią hydroizolacyjną lub siatką z włókna szklanego wtopioną w zaprawę klejową, która zabezpieczy materiał przed gryzoniami. W ścianie trójwarstwowej warstwę termoizolacyjną obmurowuje się ścianką dociskową z bloczków albo cegły. Uwaga! Styropianu nie należy stosować przy wysokim poziomie wód gruntowych – chociaż jego nasiąkliwość jest niewielka, nie powinien być on narażony na stały kontakt z wodą. Do ocieplenia fundamentów zazwyczaj stosuje się warstwę styropianu grubości 10 cm.
Płyty EPS i XPS ryflowane
Ułatwiają odprowadzenie wody, np. steinodur, gdyż mają specjalnie wykończoną powierzchnię – z jednej strony płyta ma rowki drenażowe służące do odprowadzania wód gruntowych do systemu drenażowego, z drugiej wytłoczone rowki 2 x 2 mm tworzące drobną siatkę kwadratową zapewniającą doskonałą przyczepność tynków i klejów. Każda płyta ma felc na obrzeżu, dający pewne i szczelne połączenie, niepozwalające na powstanie mostków termicznych. Płyty ryflowane układa się rowkami w kierunku gruntu. Ściany fundamentowe można też ocieplić płytami ryflowanymi laminowanymi geowłókniną, która działa jak filtr i nie dopuszcza do zatkania się rowków grudkami ziemi oraz kamykami.
Płyty z wełny skalnej
W stanie suchym mają podobną izolacyjność termiczną co styropian. Jednak izolacja z nich wykonana jest mało odporna na nasiąkanie, a mokra w zasadzie nie izoluje cieplnie. Z tego powodu płyty z wełny mineralnej są stosowane tylko w przypadku fundamentowych ścian trójwarstwowych, gdy oddzielone są one od gruntu warstwą osłonową. Muszą być to specjalne hydrofobizowane płyty o gęstości przekraczającej 110 kg/m3, co obniża przepuszczalność wody i jej nasiąkliwość. Jednak nie są one popularne ze względu na wysoką cenę.
Pianka poliuretanowa
Wykonanie izolacji metodą natrysku to najszybszy sposób na wykonanie ocieplenia. Ponadto pianka poliuretanowa odznacza się małą nasiąkliwością, wysoką odpornością mechaniczną i dobrym współczynnikiem przewodzenia ciepła (λ = 0,022 do 0,038 (W/(m·K)). Jest także materiałem samogasnącym (nie przyczynia się do rozprzestrzeniania ognia), obojętnym chemicznie, nie powoduje reakcji alergicznych, jednie nieatrakcyjna dla szkodników, zwierząt oraz grzybów i pleśni. Zastosowanie pianki oznacza brak mostków termicznych – podczas aplikacji następuje 120 krotny rozrost piany wypełniając wszystkie szczeliny i trudno dostępne miejsca tworząc jednolitą powłokę. Ponadto brak odpadów, uciążliwego transportu i przechowywania materiału na placu budowy.
Keramzyt
Keramzyt odznacza się niewrażliwością na mróz, wilgoć, ogień, pleśni, grzyby. Takie kruszywo jest niestety stosunkowo drogie, a z powodu gorszej izolacyjności niż styropian konieczna jest warstwa 3-4 razy grubsza. Jeśli jednak warunki pozwalają na rezygnację z warstwy betonu ułożonej na podbudowie, to zastosowanie keramzytu zmniejsza liczbę warstw podłogi, pracochłonność i czas jej wykonania.
Zdjęcia: materiały prasowe
