Budowa i obsługa niwelatora

Niwelator wykorzystywany jest do wytyczania poziomu i pionu – wskazuje różnicę między dwoma punktami, znajdującymi się nawet w bardzo dużej odległości. To nieduże narzędzie pomiarowe – przypomina aparat fotograficzny lub kamerę – które zawsze należy umieścić na trójnożnym statywie. W ten sposób zapewnimy niezmienne położenie urządzenia. Aby odczytać wynik pomiaru, musimy koniecznie zaopatrzyć się jeszcze w łatę niwelacyjną. To rozkładany teleskopowo przyrząd pomiarowy z podziałem geodezyjnym typu E. Do czego służy niwelator? Możemy np. wykorzystać go do precyzyjnego poziomowania fundamentów i stropów, murowania prostych ścian, poziomowania przydomowych gruntów, podjazdów, parkingów, chodników czy dróg dojazdowych. Ponadto przyda się podczas wymiany oraz naprawy wszelkich instalacji. Na rynku dostępne są niwelatory optyczne i laserowe, te drugie jednak znajdują zastosowanie na dużych budowach. 

Budowa niwelatora optycznego

Główne elementy niwelatora optycznego to:

• spodarka – umożliwia połączenia niwelatora ze statywem;
• śruby poziomujące i sercowa – za pomocą śrub poziomujących ustawiamy właściwie libellę pudełkową, natomiast śruba sercowa służy do mocowania i unieruchomienia niwelatora na statywie;
• alidada – ruchomy korpus niwelatora;
• libella pudełkowa – tuleja wypełniona cieczą, w której znajduje się pęcherzyk powietrza – niwelator jest wypoziomowany, jeśli pęcherzyk znajduje się w środku zaznaczonego okręgu;
• luneta – najważniejszym elementem jest okular. Patrząc przez niego, widzimy 2 linie, które się przecinają. Miejsce przecięcia wyznacza jeden z punktów podlegający pomiarowi. Zazwyczaj producenci oferują powiększenie lunety x20, x24, x32, czasami x22, x26, x28, natomiast najczęściej spotykana średnica obiektywu to do 36 lub 40 mm;
• kolimator – zwany celownikiem, służy do nakierowania urządzenia na określony punkt bez patrzenia w lunetę. 

Obsługa niwelatora optycznego

Jak działa niwelator? Jego obsługa nie jest zbyt skomplikowana i powinniśmy sobie z nią bez problemu poradzić, niestety musimy skorzystać z pomocy drugiej osoby – jedna osoba kalibruje urządzenia i odczytuje wynik, druga trzyma łatę niwelacyjną. Obsługa niwelatora optycznego zaczyna się od rozstawienia statywu i przymocowaniu do niego urządzenia. Teraz należy skalibrować sprzęt za pomocą śruby poziomującej oraz wykorzystując libellę z pęcherzykiem powietrza. Następnie nakierowujemy kolimator na łatę niwelacyjną, którą trzyma druga osoba, możemy również wykorzystać specjalną podstawkę, by mieć pewność, że łata będzie ustawiona dokładnie w pionie. Ponadto regulujemy pokrętłami ostrość okularu – gdy obraz jest wyraźny, wykonujemy pomiar. Dokładne instrukcje jak posługiwać się niwelatorem i przeprowadzić pomiar powinny znajdować się w dokumentach dołączonych do danego narzędzia pomiarowego. W razie jakichkolwiek wątpliwości możemy także zgłosić się do producenta. Często także na firmowych stronach internetowych znajdują się opisy urządzeń oraz porady jak prawidłowo obsługiwać niwelator.

Wyniki pomiarów z niwelatora

Każdy niwelator działa praktycznie identycznie, jednak jak odczytywać wyniki? Po skalibrowaniu niwelatora i nakierowaniu kolimatora patrząc przez okular, widzimy dwie przecinające się linie na łacie niwelacyjnej. Możemy więc na niej odczytać wysokość pierwszego punktu pomiarowego – dokładność wynosi do 1 mm/km. W ten sam sposób postępujemy, określając położenie drugiego punktu. Oczywiście osoba trzymająca łatę niwelacyjną musi udać się w odpowiednie miejsce. Znowu operator przez okular widzi przecinające się linie. Aby poznać wynik, wystarczy porównać ze sobą dwa odczyty. Pamiętajmy, że każdorazowe użycie niwelatora musi być poprzedzone wypoziomowaniem narzędzia.